گرمای چله تابستان، قیمت زعفران را داغ می کند؟

با توجه به اذعان یافته های علمی بر تاثیر منفی زعفران از گرما و سرمای شدید

گرمای چله تابستان، قیمت زعفران را داغ می کند؟

چند هفته ابتدایی تابستان امسال، زمین رکورد گرمترین هفته تاریخ خود را ثبت کرد و مشکلات و حتی بحران­های بسیاری برای مردم، شرکت­های توزیع برق، دولتها و حتی حیوانات ایجاد کرد! اما این تابستان جهنمی، چه نسخه ای برای صنعت طلای سرخ دارد؟ تاجران، کشاورزان و معامله گران بازار آتی و نقد زعفران، از این گرما باید چه سیگنال­هایی بگیرند و علاوه بر تغییر تنظیمات کولر، چه تغییراتی باید در سبد دارایی و تصمیمات خرید و فروش خود بدهند؟!

کشاورزان چه می­گویند؟

در افواه عمومی زعفرانکاران این گزاره وجود دارد که گرمای شدید در بهار و تابستان، باعث آسیب دیدن پیاز زعفران شده و بر عملکرد دوره بعد تاثیر منفی می­گذارد. می­دانید که پیاز زعفران در عمق 10 تا 20 سانتی­متری زیر خاک قرار می­گیرد و در صورت افزایش شدید گرما، حرارت به عمق نفوذ کرده و می­تواند به پیاز آسیب برساند. البته گیاه در تابستان خواب است اما پیاز همراه با اندوخته ذخیره غذایی برای باردهی دوره بعد زیر خاک است و از تغییرات جوی تاثیر می پذیرد.  این موضوع با برخی تجربیات تاریخی و همچنین یافته های علمی نیز تایید می شود.

تجریه تاریخی چه می گوید؟

علاوه بر این، همانگونه که نمودار زیر به خوبی نشان می­دهد، عملکرد در سطح (میزان تولید بر حسب کیلوگرم در هر یک هکتار زمین) طی حدودا 3 سال گذشته نصف شده است. یعنی در حالیکه در دهه 60 ، به طور متوسط در کشور، از هر هکتار زمین زعفران حدود 6 کیلوگرم زعفران (سرگل خشک) برداشت می­شده است، اکنون این رقم به 3 کیلوگرم رسیده است. برخی این موضوع را صرفا به تغییرات آب و هوایی نسبت می­دهند. تجربه سال 1387 و کاهش شدید تولید در اثر سرمای شدید زمستان سال 86 موید این موضوع است. اما در مورد اثر گرمای تابستان باید دقیق تر بحث کنیم.

یافته ­های علمی چه می گوید؟

مطالعات بسیاری وحود دارد که نشان می­دهد گیاه زعفران، اگرچه یک گیاه نسبتا مقاوم است اما به سرماهای خیلی شدید (زیر منفی 18 درجه) در زمستان و گرماهای خیلی شدید (بالای 40 درجه) در تابستان عکس العمل منفی نشان می­دهد.

برخی مطالعات فنی نشان می دهد تا بیش از 65 درصد تغییرات عملکرد زعفران با تغییرات آب و هوایی قابل توضیح است و اثر سایر عوامل حدود 35 درصد است. مثلا توسن و همکارانش در مقاله ای نشان دادند عملکرد زعفران به شدت تحت تاثیر درجه حرارت است[i] . همچنین سلاجقه تذرجی[ii]  نشان داد با وجود تحمل بالای زعفران در برابر سرما، دمای پایین تر از -18 درجه باعث کاهش عملکرد آن می شود. حسینی و همکاران نیز نشان دادند در میان شهرستان های اصلی تولیدکننده زعفران تا 66 درصد تغییرات عملکرد را می توان با متغیرهای آب و هوایی توصیف کرد. اثر درجه حرارت ماهانه بیشتر از تاثیر بارندگی ارزیابی شد. طبق یافته­های آنها درجه حرارت ماه­های بهار و تا حدودی تیرماه بیشترین تاثیر منفی را بر عملکرد زعفران داشته است[iii]. می­دانید که گیاه زعفران از اواخر بهار و در طول تابستان به خواب می رود با این حال برخی مطالعات از اثرپذیری دمای این فصول بر عملکرد زعفران حکایت دارد.

طبق یکی از آخرین پژوهش­ها، سالاری و همکارانش نشان دادند که “با افزايش دماي ميانگين ماه هاي سرد و کاهش دماي ميانگين ماه هاي گرم سال، ميزان عملکرد افزايش مي يابد”. یعنی هرچه نوسانات دما، شدت سرما در زمستان و شدت گرما در بهار و تابستان کمتر باشد عملکرد زعفران مناسب تر است. غیاثی و شادمهری نیز در پژوهش دیگری، عوامل جوی را یکی از مهمترین متغیرهای موثر بر عملکرد زعفران ارزیابی کردند.

یعنی باید منتظر افزایش قیمت باشیم؟

با توجه به آنچه گفته شد، باید توجه کرد که احتمالا با کاهش عملکرد در سطح زعفران مواجه شویم. این موضوع از محل کاهش تولید و عرضه می تواند باعث رشد قیمت زعفران شود. البته همواره عوامل موثر دیگری هم وجود دارد که تعیین کننده تولید و البته قیمت است که باید جداگانه بررسی شده و اثر غالب استخراج شود. ضمن اینکه در تحلیل اثر گرمای تابستان باید به چند نکته دیگر هم توجه کرد:

  • گرمای شدید تابستان، بر خلاف سرمایه شدید زمستان، اثر دفعی بر عملکرد زعفران ندارد بلکه به صورت تدریجی بر تولید اثر می گذارد.
  • طی 30 سال گذشته، کاهش عملکرد در سطح(متاثر از عوامل مختلف مخصوصا تغییرات جوی) از محل افزایش سطح زیر کشت جبران شده است لذا تولید زعفران هم در مجموع افزایش یافته است. اما در سال جاری، با توجه به ثبات حدودا 5 ساله قیمت زعفران در محدوده 4 میلیون تومان، نه تنها انگیزه ای برای افزایش تولید وجود ندارد، بلکه برخی نیز در اندیشه تغییر الگوی کشت خود به محصولات دیگر هستند. لذا در صورت کاهش عملکرد در واحد سطح، احتمال کاهش کل تولید بسیار بالاست.
  • درباره اثرپذیری قیمت، با توجه به شرایط مختلف، مخصوصا قرارداشتن قیمت در کف و همچنین رشد قابل توجه نرخ دلار، احتمالا بازار به اتفاقات کوچک واکنش بزرگ نشان خواهد داد. به این ترتیب که مخابره اولین خبرها از کاهش تولید (ولو کاهش اندک تولید) می تواند قیمت را به سرعت افزایش دهد. به بیان دیگر شبکه رانتخوار (مخصوصا دلالان غیرایرانی) هم اکنون تلاش بسیاری برای سرکوب قیمت انجام می دهند و در صورت ایجاد نیروی جدید برای افزایش قیمتها، دیگر توان چندانی برای مقاومت نخواهند داشت. هم اکنون با وجود رشد 200 درصدی نرخ دلار، قیمت ریالی زعفران فقط حدود 20 درصد رشد کرده است که منافع عظیمی برای این افراد ایجاد کرده است؛ آنهایی که زعفران را ریالی میخرند و دلاری می فروشند! آنها دوست ندارند زعفران گران شود اما هم اکنون هم برای سرکوب قیمت تلاش بسیاری کرده اند.
  • درباره آینده، نمی توان پیشگویی کرد و فقط می توان تحلیل ارائه داد. نمی توان وقایع آینده را بازگو کرد بلکه تنها می توان جهت تحولات را ارزیابی کرد. آنچه در این مقاله آمد صرفا ارزیابی جهت تحولات تولید و قیمت طلای سرخ بود. در تصمیم گیری ها ابعاد مختلف را بررسی کنید.

منابع

[i] نویسندگان: معین توسن؛امین علیزاده؛ حسین انصاری و پرویز رضوانی مقدم/ سال انتشار: 1394/ عنوان:ارزیابی عملکرد و شناسایی مناطق مستعد کشت زعفران در استان خراسان رضوی بر اساس شاخص های دمایی/ منبع: نشریه زراعت و فناوری زعفران (متعلق به دانشگاه تربت حیدریه)

[ii] نویسنده: مریم سلاجقه تذرجی/ سال انتشار:1388/ عنوان: آسیب‌پذیری زعفران از سرمای زمستان در استان خراسان رضوی/  پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.

[iii] نویسندگان: محمد حسینی؛ عبدا… ملافیلابی و مهدی نصیری/ سال انتشار:1387/ عنوان مقاله: اثر نوسانات درجه حرارت و بارندگی بر عملکرد زعفران/ منبع: پژوهشهاي زراعي ايران، شماره 1، 79-88

قبلی «
بعدی »

دیدگاهتان را بنویسید

یادداشت ها

بخش آموزشی دنیای زعفران

ارتباط با ما

قیمت روز زعفران زعفران در بورس

بنر قیمت روز زعفران – بازار نقدی

گزارش روزانه بازار زیره و زعفران و پسته در بورس

با ما در شبکه های اجتماعی همراه باشید

دریافت کد بورسی

درباره ما

مزیت های خرید اشتراک +راهنما