زخم قدیمی “رقابت مخرب صادرکنندگان” در صنعت زعفران؛ باز هم قیمت نصف می شود؟!

مسئله رقابت مخرب صادرکنندگان (دلالان) در صنعت زعفران

کسی هست این صنعت نحیف را یاری کند؟!

خبر شوکه ­کننده اما واقعی است. هنوز رشد نرخ ارز در کشور تثبیت نشده که فعالان از نصف شدن نرخ خرید زعفران ایرانی توسط مشتریان خارجی (از 1200 یورو به حدود 600 یورو به ازای هر کیلوگرم) خبر می دهند. اتفاقی که در سال 91 هم بعد از رشد نرخ ارز رخ داد(کاهش قیمت از حدود 3000 دلار به 1200 دلار). این یعنی طرف خارجی تمام سود طرف ایرانی (اعم از کشاورز و شرکت بسته­بندی و صادرکننده) را می بلعد! اما چرا؟ دلیل موضوع رقابت شدید بین فعالان داخلی (صادرکنندگان و دلالان) برای کسب سهم از بازار محدود خارجی است (ریشه این مشکل ناتوانی در بازاریابی موثر در سطح خرده فروشی در دنیاست)؛ رقابتی که باعث می شود افراد حاضر باشند زعفران را به هر قیمتی و با کمترین سود، فقط بفروشند.

چنانچه در ادامه با مرور برخی مطالعات و اظهارنظرها نشان خواهیم داد، این معضل مدتهاست که شناسایی شده اما تاکنون کسی (اعم از مسئولان و فعالان سالم صنعت) نتوانسته بر شبکه بزرگ منفعت جویان از صنعت زعفران، فائق آید!

• مطالعه شناختی خوشه زعفران (سازمان صنایع کوچک، 1387): در این گزارش (صفحه 72) می­خوانیم که ظرفیت بسته بندی حدودا دوبرابر ظرفیت تولید زعفران کشور است و این موضوع باعث رقابت مخرب بین فعالان از جمله با اعمال تقلب می شود. “در بازارهای خارجی نیز، به دلیل محدود بودن بازار، رقابت بسیار شدیدی بین رقبا برای جذب مشتری و بازار وجود دارد که گاه به سوءاستفاده مشتریان از این رقابت نیز منجر شده است”. بخش دیگری از این گزارش نیز صریحا به این موضوع پرداخته شده که در تصویر زیر می بینیم: بازار خارجی محدود به اسپانیا و امارات است و رقبای داخلی رقابت شدیدی برای کسب سهم از این دو بازار دارند.

• شیرزاد، مدیرعامل سازمان تعاون روستایی،1397: یکی از چالش های جدی بازار زعفران رقابت مخرب در صحنه بازرگانی خارجی است. متاسفانه به گونه ای تاریخی تجار داخلی با قیمت پائین محصول را در اختیار خریداران خارجی قرار داده و علاوه بر رقابت منفی قیمتی محصول، در کیفیت هم به حداقل استانداردها پایدار نمی ماندند.از سوی دیگر عدم شناخت فعالان محلی از نیاز مصرف کنندگان خارجی یکی دیگر از چالش های این بازار است.
• صادرکنندگان حوزه زعفران افرادی هستند که کمتر اطلاعی در مورد مناسبات بین المللی این محصول و برند سازی دارند و بیشتر به دنبال رانت ارزی هستند و معمولا هم بیشتر سود به این افراد می رسد.
• بر اساس مطالعات بین المللی تنها یک چهارم ارزش افزوده ایجاد شده در این زنجیره به دست کشاورزان می رسد. حتی معتقدم ارقام از این هم پایین تر می باشد.
• حسنیی، عضو شورای ملی زعفران،1397: متاسفانه تعدادی از صادر کنندگان زعفران کشور حرفه‌ای در این امر نداشته و در حال تخریب شرایطی هستند که سال‌ها تجار حرفه‌ای برای رسیدن به آن زحمت کشیده اند.
• عضو شورای ملی زعفران (29 مرداد97) درباره کاهش قیمت توسط طرف خارجی هم بیان کرد:صادرات زعفران از ابتدای سال از نظر حجمی افزایش و ارزشی کاهش داشته است چرا که خریداران خارجی با رصد کردن بازارهای داخلی و برابری نرخ ارز و ریال به طور دائم قیمت ها را در بازار کاهش می دادند،ضمن آنکه ارزش واقعی پول حاصل از صادرات کمتر از میزان نرخ اعلامی آمار مربوط به گمرک‌است.