بررسی وضعیت صادرات و قاچاق زعفران از کشور از زبان رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران
5 معضل و 4 راهکار پیش روی توسعه صادرات طلای سرخ ایران
دنیای زعفران، اشاره: میری، رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران، آمار وزیر جهاد کشاورزی در خصوص قاچاق 150 تن زعفران را نادرست می داند اما تصریح می کند که در اثر مشکلات موجود ممکن است میزان قاچاق رشد کند. به گفته وی، پیمان سپاری ارزی، لزوم عرضه ارز به سامانه نیما و به نرخ کمتر از بازار، تعرفه های بالای واردات هند و چین از ایران، پرداخت نشدن مزایای صادراتی صادرکنندگان و از دست رفتن کیفیت زعفران در اثر شرایط سخت صادراتی و لزوم استفاده از واسطه ها برای صادرات، مهمترین مشکلات صادرات طلای سرخ کشور است.
میری؛ آمار حجتی واقعی نیست، قاچاق بسیار کمتر است
طبق آماری که توسط محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی در اواخر مهر ماه سال جاری و در جمع فعالان اقتصادی اتاق بازرگانی ارائه شد، سالانه ۱۵۰ تا ۱۶۰ تن زعفران ایران به افغانستان قاچاق می‌شود. برای آن که از صحت و سقم این آمار و دلیل آن آگاه شویم به سراغ غلامرضا میری نایب رئیس شورای ملی زعفران رفتیم. میری در پاسخ به این پرسش که چقدر آمار ارائه شده پیرامون قاچاق زعفران توسط وزیر جهاد کشاورزی صحت دارد به تابناک اقتصادی گفت: در این زمینه نکته اول این است که آمار ارائه شده توسط وزیر جهاد کشاورزی در مورد قاچاق زعفران به افغانستان واقعی نیست و میزان قاچاق سالانه زعفران به افغانستان بسیار کمتر از آن چیزی است که جناب حجتی عنوان نموده اند، اما باید گفت که اگر شرایط به مانند سال جاری باشد ممکن است به این آمار قاچاقی که وزیر فرمودند: هم برسیم. نکته دوم نیز این است که آقای حجتی که چنین آمار‌هایی را ارائه می‌دهند و معتقدند این میزان قاچاق زعفران به افغانستان داریم، بهتر است راهکار‌هایی را هم برای جلوگیری از این وضعیت ارائه بدهند، چون یکی از نهاد‌هایی که بسیار می‌تواند در زمینه کاهش قاچاق زعفران کمک کننده باشد همین وزارتخانه جهادکشاورزی است.
دلایل افزایش قاچاق زعفران به روایت میری
نایب رئیس شورای ملی زعفران در پاسخ به این پرسش که چرا قاچاق زعفران در سال جاری افزایش یافته است گفت: سه دلیل باعث این اتفاق شده است.
1. پیمان سپاری به نرخ دوبرابری
اولین دلیل پیمان سپاری ارزی است که صادرکننده را موظف کرده که ۱۴۵۰ دلار پیمان سپاری انجام دهد و این میزان ارز را به کشور برگرداند. این در حالی است که خود صادرکننده در بازار‌های جهانی زعفران را از ۵۰۰ دلار تا ۱۰۰۰ دلار به فروش می‌رساند که اگر میانگین در نظر بگیریم، صادرکننده زعفران را به ۷۵۰ دلار در بازار‌های جهانی به فروش می‌رساند. اینجا صادرکننده ۷۰۰ دلار ما به التفاوت با پیمان سپاری ارزی دارد که باید از جیب خود این مبلغ را پرداخت کند.
برای تحویل هر دلار، 6 هزار تومان ضرر می کنیم
رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان رضوی در گفتگو با فارس در مشهد نیز، مشکل دیگر صادرکنندگان زعفران را برگشت ارز حاصل از صادرات اعلام کرد و گفت: با توجه به تحریم‌ها نمی‌توانیم ارز وارد کشور کنیم و صادرات زعفران به صورت ریالی انجام می‌شود، در نتیجه ارزی دریافت نمی‌کنیم که وارد کشور کنیم و به‌سامانه نیما تحویل دهیم. میری یادآور شد: اگر بخواهیم آن ریال را به دلار تغییر داده و به سامانه نیما تحویل دهیم، تغییر اولیه را دلار به نرخ روز بازار محاسبه می‌کنند، نه به نرخ سامانه نیما؛ بنابراین اگر صادرکننده بخواهد آن پول را به دلار تبدیل کند و به سامانه نیما تحویل دهد، هر دلار ۵-۶ هزار تومان باید ضرر کند، به همین خطر صادرکننده نمی‌تواند چنین ریسکی را بپذیرد.
2. عرضه ارز به نیما در شرایط تحریمی
دومین دلیل این است که اگر صادرکننده زعفران بتواند ارز حاصل از صادرات خود را در شرایط تحریمی به کشور بازگرداند، باید ارز را در سامانه نیما عرضه کند و به نرخ این سامانه بفروشد که این نیز با توجه به فاصله قیمت ارز در بازار آزاد و سامانه نیما به ضرر صادرکننده است
3. تعرفه های بالای صادرات به هند و چین
. سومین دلیل این است که در شرایط کنونی ما نمی‌توانیم به راحتی به کشور‌های مختلف زعفران صادر کنیم. به دلیل تحریم صادرات زعفران ایران به آمریکا متوقف شده است. همچنین به دلیل سیاسی نمی‌توانیم به عربستان زعفران صادر کنیم و به دلیل وجود تعرفه‌های وارداتی بالا (حدود ۳۸ درصد) ما نمی‌توانیم به چین و هند زعفران صادر کنیم.
حق الزحمه دلالی؛ 100 تا 150 دلار
وی افزود: این سه دلیل باعث شده است که صادرکننده ایرانی، زعفران خود را به شخص ثالثی که تبعه یکی از کشور‌های همسایه است و به عنوان قاچاقچی شناخته می‌شود تحویل بدهد و از وی بخواهد که این زعفران را در آمریکا، عربستان سعودی و سایر کشور‌ها به خریداران تحویل بدهد. در این بین این شخص ثالث مبلغی در حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ دلار در قبال کاری که انجام می‌دهد هم دستمزد می‌گیرد. برخی از صادرکنندگان ایرانی که مقیدند سعی می‌کنند تقریباً همه مراحل قانونی را طی کنند و زعفران خود را از مبادی قانونی عبور دهند و آن را تحویل شخص ثالثی بدهند و برخی از صادرکنندگان نیز که مقید نیستند سعی می‌کنند به صورت غیرقانونی این کار را انجام دهند.
4. عدم پرداخت مزایای صادراتی
میری ادامه داد: در حالتی که زعفران به صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود این نگرانی وجود دارد که اولاً حق و حقوق قانونی صادرات، به جیب دولت واریز نمی‌شود.
5. از دست رفتن کیفیت در اثر شرایط سخت صادرات
ثانیا این زعفران ممکن است کیفیت اولیه خود را از دست بدهد و به زیر استاندارد‌های لازم برسد و ثالثاً در این حالت ما عملاً بازار فروش خود را در سطح دنیا به این رقیب جدیدمان واگذار می‌کنیم و رفته رفته این رقیب جایگزین ما خواهد شد.
چهار راهکار بهبود شرایط صادرات
این فعال اقتصادی در حوزه صادرات زعفران در انتهای صحبت‌های خود چهار راهکار برای رهایی از وضعیت قاچاق زعفران ارائه نمود و در تشریح این راهکارها گفت:
1. وضع تعرفه ترجیحی
اول اینکه مسئولین ما باید با کشور‌های چین و هند وارد مذاکره شوند و تعرفه‌های واردات زعفران به این دو کشور را کاهش دهند و به عبارتی تعرفه‌های ترجیحی را برای این کالا لحاظ کنند. با توجه به اینکه ما از این دو کشور کالا‌هایی را وارد می‌کنیم این کار امکان پذیر است. البته ما به عنوان اتحادیه پیگیری‌هایی را در این زمینه انجام داده ایم، اما به نتیجه نرسیده ایم و به نتیجه رسیدن این موضوع نیازمند ورود نهاد‌های بالاتر جهت رایزنی در این زمینه است.
2. شرایط پیمان سپاری تغییر کند
دوم اینکه باید شرایط در زمینه پیمان سپاری ارزی تغییر کند. یعنی اول مسئولین به ما راهکار ورود ارز به کشور را در شرایط تحریمی نشان دهند، بعد از من صادرکننده تعهد بگیرند. البته مسئولین می‌گویند واردات انجام دهید یا ارز خود را به واردکننده‌ای بدهید. این موضوع هم دو ایراد دارد اول اینکه بنده صادرکننده زعفران هستم و واردکننده نیستم که بدانم چه محصولی را در قبال ارز حاصل از صادرات خود وارد کنم و دوم اینکه اگر قرار باشد من ارز حاصل از صادرات خود را در اختیار واردکننده جهت واردات قرار دهم باید یک واردکننده ایرانی در آن کشور بیابم که به محض اینکه ارز به حساب من در آن کشور واریز شد من آن را به واردکننده بدهم، معمولاً واردکننده‌ای در آن کشور پیدا نمی‌شود و اگر هم پیدا بشود زمان می‌برد تا من به ارز حاصل از صادرات خود برسم.
3. به جای نیما، به نرخ بازار آراد با ما حساب کنند
سوم اینکه باید ارز را به نرخ سامانه نیما با ما حساب نکنند و یا حداقل نرخ بازار را به نرخ سامانه نیما نزدیکتر کنند تا صادرکننده متضرر نشود. بهتر آن است که مسئولین ارز را تک نرخی کنند تا این دغدغه‌ها برطرف شود و این رانت‌ها و انگیزه‌ها از بین برود.
4. نرخ پایه تغییر کند
چهارم اینکه نرخ پایه گمرکی برای زعفران که هم اکنون ۱۴۵۰ دلار می‌باشد را تعدیل نمیاند و به نرخ زعفران در بازار‌های جهانی نزدیکتر کنند.
