توسعه کشت زعفران در افغانستان معضل نیست، فرصت است

با توجه به اینکه، گزارش های متوهمانه و اظهارات گمراه کننده برخی مسئولان درباره “خطر” بودن توسعه زعفران در افغانستان ادامه دارد

توسعه کشت زعفران در افغانستان معضل نیست، فرصت است

انحصار عرضه زعفران توسط ایران، چه دستاوردی غیر از کاهش مداوم ارزش جهانی زعفران، همزمان با کاهش ارزش پول ایران داشته است؟

در حالیکه تولید زعفران در افغانستان حدود 15 تن است و حداکثر ظرفیت تولید این کشور 70 تن (حدود 15 درصدِ تولید فعلی جهانی) است، برخی همچنان علاقه دارند، با کنار نهادن معضلات اصلی صنعت زعفران، درباره خطر موهوم افغانستان، افسانه سرایی کنند. همانگونه که سالها، به اشتباه صادرات فله ای و ضعف بسته بندی به عنوان معضل صادرات زعفران عنوان می شد و باعث سیاست های غلط هم شد و اکنون، اشتباه بودن این آسیب شناسی آشکار شده است. متاسفانه برخی نگران از بین رفتن انحصار کشور در تولید زعفران هستند، در حالیکه1- اولا هم اکنون انحصار تولید زعفران در کشور به ضرر کشاورزان تمام شده است، چرا که قیمت جهانی با تغییرات ارزش پول داخلی، تغییر می کند. برعکس محصولی مثل پسته که قیمت در سطح جهانی تعیین می شود و کاهش ارزش پول باعث رونق صادرات می شود. 2- ثانیا افغانستان در بهترین حالت نهایتا می تواند 70 تن زعفران تولید کند که باز هم سهم ایران از بازار جهانی بیش از 70 درصد خواهد بود. 3- رشد زعفران در افغانستان و کمک ایران به کشور همسایه در توسعه این محصول، نه تنها از منظر بهبود روابط با کشور همسایه، کنترل مواد مخدر و … به نفع ایران است بلکه موجب توسعه بازارهای جهانی زعفران هم خواهد شد؛ موضوعی که هم اکنون ناتوان از ایجاد ان هستیم. 4 -در صورت عدم صادرات پیاز زعفران به افغانستان، کشاورزان پیاز مازاد خود را چه کنند؟ پیازهایی که هر 7 سال 4 برابر می شود.

دنیای زعفران، پیشتر در گزارشی آماری با عنوان “زعفران افغانستان؛ هوای رقابت با ایران یا هیاهو برای هیچ؟” وضعیت توسعه کشت زعفران در افغانستان را بررسی کرده بود و تصریح شده است که عملکرد در سطح در این کشور به شدت در حال کاهش است که نشان از محدودیت جدی برای توسعه کشت است. موضوعی که بر خلاف برخی تصورات، اتفاق خوبی برای ما نیست!

این اظهارات و گزارش های گمراه کننده، موجب سیاست هایی مثل ممنوعیت صادرات پیاز زعفران شده است! همانطور که روزهایی صادرات فله را به عنوان علت ضعف صادرات ( و نه معلول) معرفی می شد و موجب سیاست وضع تعرفه بر صادرات فله شد و البته بعد از چند سال ملغی شد! ای کاش به جای دادن ادرس های غلط و رقیب تراشی و دشمن هراسی، به فکر رفع مشکلات داخلی باشیم.

در ادامه یکی از گزارش های جدید در این رابطه که توسط خبرگزاری دولتی ایران، ایرنا، منتشر شد و همچنین اظهارات آقای میری را با هم می خوانیم. البته پاسخ های برخی مسئولین در رابطه با نادرست بودن این اظهارات را نیز خواهیم خواند.

ادعای موهوم یک رسانه درباره خطر بودن افغانستان برای ایران

خبرگزاری ایرنا در این رابطه نوشت:، پیش از این زعفران ایران به شکل فله ای به کشورهایی همچون اسپانیا و ایتالیا صادر و از آنجا با بسته بندی این کشورها، به دیگر کشورها صادر می شد؛ این اقدام به ضرر تولید کنندگان و تجار ایرانی بود. در سال های اخیر، با دراختیار گذاشتن پیاز زعفران ایران به کشور افغانستان، این کشور به یکی از رقیبان ایران در تولید و عرضه زعفران تبدیل شده است.

هر چند تولیدات زعفران در کشور افغانستان به دلیل شرایط آب و هوایی درحد ناچیزی است اما این کشور در آینده می تواند در تولید این محصول منحصر به فرد خطر بزرگی برای ایران بشمار آید. این امر نگرانی هایی را برای تولیدکنندگان و دست اندرکاران این صنعت ایجاد کرده است.

زعفران افغانستان، بهترین زعفران جهان؟

آمارها نشان می دهد با وجود این که اسپانیا حتی یک تن تولید زعفران ندارد اما حدود 100 تن در سال 1393 زعفران، به کشورهای دنیا صادر کرده ‌است. امارات نیز حتی یک مزرعه زعفران ندارد اما جزو کشورهای عمده صادرکننده زعفران جهان به شمار می رود. همچنین افغانستان در سال 1370 حتی یک کیلو تولید زعفران نداشت اما اکنون 16 تن تولید دارد. افغانستان برای صادرات زعفران به آمریکا، هند و چین هیچ مانع تعرفه‌ای ندارد و در مدت کمی طرفداران بسیاری به دست آورده است. از سال 2013 تاکنون زعفران افغانستان برای سه دوره متوالی بهترین زعفران جهان از لحاظ کیفیت شناخته شده و توانسته رقبای قدری چون اسپانیا و ایران را کنار بزند؛ به طوری که در ماه مارس 2019 امارات متحده عربی خواستار خرید کل تولیدات زعفران افغانستان به صورت یکجا در آینده ای نزدیک شد. گزارش ها حاکی از آن است که رقیبان جدیدی از جمله افغانستان، یونان، مراکش، ترکیه و هند در زمینه تولید و تجارت زعفران فعال شده‌اند؛ حتی چین با روش‌های گلخانه‌ای به تولید زعفران روی آورده ‌است.

این در حالی است که برخی مراجع علمی مقالاتی که زعفران افغانستان را بهترین زعفران جهان می دانند، نامعتبر دانسته اند.این گزارش را بخوانید.

زعفران ایران در پیچ و خم جهانی شدن

«غلامرضا میری» نایب رئیس شورای ملی زعفران ایران در گفت و گو با ایرنا گفت: زعفران ایران با وجود این که یک کالای منحصر به فرد و استراتژیک به شمار می رود اما هنوز ثبت جهانی نشده است اما آنچه که از سوی اتحادیه پس از گذشت سال ها اتفاق افتاده این است که زعفران ایران در پنج منطقه ایران از جمله خراسان رضوی و جنوبی به ثبت جغرافیایی رسیده است. وی با بیان اینکه به طور قطع ثبت جغرافیایی برای چنین کالای ارزشمندی کافی نیست و باید با وجود رقیبان زیادی که دارد به ثبت جهانی در لیسبون پرتغال برسد، گفت: در غیر این صورت امکان این وجود دارد که زعفران روزی به نام کشوری دیگری ثبت شود.

میری تصریح کرد: ثبت جهانی میراث یک کشور تنها توسط دولت ها صورت می گیرد بنابراین انتظار می رود دولت درخصوص ثبت جهانی این کالای مهم تدابیری بیندیشد زیرا اگر دیر بجنبیم این کالا نیز همانند برخی رشته های ورزشی ما توسط دیگر کشورها به ثبت جهانی خواهد رسید که این موضوع نگران کننده است.

کمک ایران به توسعه کشت زعفران در افغانستان

میری افزود: ایران به دلیل مشکلاتی که در بحث صادرات دارد بخش عمده تولیداتش توسط کشورهایی همچون افغانستان، اسپاینا، ایتالیا و امارات متحده عربی خریداری و صادر می شود اما این که اکنون افغانستان در بازارهای جهانی حرفی برای گفتن دارد؛ به دلیل این است که خودمان اجازه این موضوع را به آنها دادیم، زیرا بین 8 تا 10 سال گذشته پیاز زعفران را با انگیزه این که افغان ها، پیاز زعفران به جای خشخاش بکارند، به این کشور دادیم. وی افزود:حتی کارشناسانی برای کشت این محصول به افغانستان اعزام شده اند و این بدان معناست که ما محصول استراتژیک کشور خودمان را در اختیار افغانستان قرار دادیم. میری با بیان اینکه هر ساله بخش قابل توجهی پیاز زعفران به افغانستان قاچاق می شود و به همین دلیل آنها هر سال کشت زعفران را افزایش می دهند، گفت: اکنون کشورهایی افغانستان را از لحاظ سیاسی، اقتصادی و استراتژیک حمایت می کنند تا برای خودشان (به غیر از ایران) تامین کننده دومی داشته باشند بدان معنا که تنها تامین کننده زعفران در دنیا ایران نباشد، تا از این اتفاق آن ها سود لازم را ببرند. رئیس اتحادیه فروشندگان زعفران ایران گفت: با اهدا پیاز زعفران به دولت افغانستان در سال های اخیر، اکنون در 16 ایالت این کشور، کشت زعفران انجام می شود.

این اظهارات در حالی است که پیاز زعفران در زمین، هر 7 سال حدودا 4 برابر می شود و نیاز به بازاری برای فروش پیاز زعفران داریم. وگرنه کشاورزان متضرر خواهند شد. مخصوصا که عقب ماندگی قمیمتی زعفران نسبت به سایر کالاها و ارز انگیزه توسعه کشت را از بین برده است.

این اظهارات در حالی است که پیاز زعفران در زمین، هر 7 سال حدودا 4 برابر می شود و نیاز به بازاری برای فروش پیاز زعفران داریم. وگرنه کشاورزان متضرر خواهند شد. مخصوصا که عقب ماندگی قمیمتی زعفران نسبت به سایر کالاها و ارز انگیزه توسعه کشت را از بین برده است.

لزوم ثبت زعفران در معاهده لیسبون

وی ادامه داد: در گذشته تصور ما از افغانستان یک کشور تریاک خیز بود اما اکنون به یک کشور زعفران خیز تبدیل شده است به طوری که سال گذشته زعفرانی که ما به آنها هدیه داده بودیم، بهترین زعفران جهان در برلین آلمان معرفی شد. میری اظهارداشت: ثبت جهانی زعفران باید در معاهده لیسبون پرتغال ثبت شود زیرا اگر محصولی به نام کشور دیگری ثبت شود و کد جی آی دریافت کند برای صادراتش باید دیگر کشورها به آن حق لیسانس پرداخت کنند. وی براین باور است که اگر ما حرکتی انجام ندهیم، زعفران ایران به نام افغانستان ثبت می شود و باید ما برای صادرات حق لیسانس بپردازیم. میری با اشاره به اینکه اکنون تجار ایرانی با محدودیت هایی در بخش صادرات در بازار جهانی مواجه هستند که باعث شده خودمان محصول استراتژیک مان را دو دستی به کشور افغانستان صادر کنیم، گفت: تاجر ایرانی اکنون نمی تواند زعفران را به عربستان سعودی ، آمریکا ، چین و هند صادر کند بنابراین ناچار است زعفران تولیدی خود را به تاجر افغانی بفروشد تا آن ها زعفران ما را صادر کنند.

میری اظهارداشت: طبق گزارش ها افغانستان هفت تا 12 تن محصول زعفران در سطح زیرکشتی به میزان هشت هزار هکتار تولید دارد و در سال های اخیر به یکی از تولید کنندگان زعفران تبدیل شده است.

مشکل زعفران، بسته بندی نیست؛ بسته بندی زعفران ایران بسیار بهتر از اسپانیاست

نایب رئیس شورای ملی زعفران ایران درباره بسته بندی زعفران گفت: برخی مدعی هستند که مشکل زعفران ایران در بازارهای جهانی بسته بندی آن است، درحالی که اینگونه نیست؛ زیرا طی سال های اخیر بسته بندی های زعفران ایران به مراتب شیکتر و متنوع تر از دیگر کشورهای صادر کننده این محصول است. وی ادامه داد: به طور مثال بسته بندی زعفران ایرانی در مقایسه با بسته بندی زعفران اسپانیا و ایتالیا ، شیک تر متنوع تر است و بسته‌بندی اسپانیا مربوط به 20 سال پیش است که هنوز به همان شکل و شمایل محصول خود را می فروشند. وی یادآور شد: شرکت ها و واحد بسته بندی و صادرات ایران برای یک واحد از یک گرم تا یک مثقال و کیلوگرم، ده ها بسته بندی شیک و متنوع دارد و معضل ما بسته بندی محصول نیست.

رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران ایران براین باور است که همانند قاچاق مواد مخدر نمی توان از خروج پیاز زعفران از کشور نیز ممانعت کرد اما اگر محدودیت های صادراتی حذف شود؛ به طور حتم از قاچاق این محصول جلوگیری می شود.

2.5 برابر ظرفیت بسته بندی داریم

به گفته وی، اکنون ظرفیت بسته بندی اتحادیه صادرکنندگان ما هزار تن در سال است؛ در حالی که ما 400 تن تولید زعفران در سال داریم. میری درباره زعفران فله ای نیز گفت: زعفرانی که حتی به افغانستان صادر می شود از مبادی قانونی با شناسه، بارکد، برند و بسته بندی انجام می شود اما بسته بندی های ما بزرگ و کیلویی است؛ زیرا ما کمتر از بسته بندی کیلویی نمی توانیم صادر کنیم.

وی در تشریح علت صادرات کیلویی زعفران، گفت: زعفران کیلویی به مصارف صنعتی می رسد؛ به دلیل این که به صرفه نیست زعفران با حجم پایین از ما خریداری نمی شود. به طور مثال تفاوت قیمت زعفران با حجم پایین و بالا کیلویی 100 تا 300 دلار (به دلیل هزینه های حمل و نقل) گران تر است. وی با بیان این که حداکثر صادرات زعفران در بسته بندی های یک کیلوگرمی است اضافه کرد: از ما بسته های بزرگ زعفران خریداری می کنند و ما نیز ادویه و قهوه را در بسته بندی های بزرگ خریداری و وارد می کنیم.

تولید زعفران افغانستان ناچیز است

«حسین زینلی» مجری طرح گیاهان دارویی کشور در وزارت جهاد کشاورزی در گفت و گو با ایرنا در زمینه ثبت جهانی زعفران گفت: کشوری می تواند ثبت ژنتیکی و جهانی یک محصول را انجام بدهد که 60 تا 70 درصد تولید آن محصول مربوط به آن کشور باشد. وی اظهارداشت: درحال حاضر زعفران ایران در نظام زراعت زعفران مبتنی بر قنات در جی.اس «GIAHS»در سازمان خواروبار کشاورزی ملل متحد (فائو) ثبت جهانی شده است و بنابراین ما نگرانی در این خصوص نداریم و هر کشوری نمی تواند محصولی را که تولید می کند به ثبت جهانی به نام خود برساند.

وی درباره تولید زعفران کشور افغانستان نیز گفت: سطح توسعه کشت گیاه زعفران در افغانستان در حدی نیست که به سطح تولید ما برسند بنابراین این موضوع نگران کننده ای برای ما نخواهد بود.

ایرانیان در افغانستان شرکت دارند و تحریم ها را دور می زنند

وی علت صادرات زعفران ایران توسط افغانستان را تعرفه ترجیحی توسط این کشور دانست و گفت: تعدادی از ایرانیان در کشورهای مختلف شرکت دارند و تجارت می کنند؛ در واقع با این روش تحریم ها را دور می زنند در این شرایط ما تجارتمان را انجام می دهیم اما کالا با نام و برند کشور ثالث صادر می شود.

وی درباره تولید زعفران کشور افغانستان نیز گفت: سطح توسعه کشت گیاه زعفران در افغانستان در حدی نیست که به سطح تولید ما برسند بنابراین این موضوع نگران کننده ای برای ما نخواهد بود.

زینلی درباره تولید زعفران کشور افغانستان نیز گفت: سطح توسعه کشت گیاه زعفران در افغانستان در حدی نیست که به سطح تولید ما برسند بنابراین این موضوع نگران کننده ای برای ما نخواهد بود.

وی ادامه داد: هرچند ما با برنامه ریزی و ارایه تسهیلات مالی تلاش داریم سطح زیرکشت و تولید خود را بیش از پیش افزایش دهیم.