مروری تحلیلی-آموزشی بر روند قیمت و نسبت های قیمتیِ نگین و پوشال زرین
گواهی سپرده، در کجای روند خود ایستاده است؟
وضعیتِ بازار زعفران، این روزها، خیلی خوب نیست؛ نه در بازار و نه در بورس؛ قیمت ها افت کرده و در محدوده کف، توانی هم برای صعود، فعلا، ندارد. اما علت این موضوع چیست؟ طبیعتا قیمتی که در بازار کشف می شود، حاصل مجموعه ای از عواملِ بنیادین و البته روانی و هیجانی است که دسته دوم، صرفا در کوتاه مدت موثرند و در میان مدت و بلندمدت، جا را برای اثرگذاری عوامل بنیادین خالی می کنند. عوامل روانی و هیجانی می توانند همان بازارهای خرسی یا گاوی باشند که اهالی بازار سرمایه خوب می شناسند. بازار خرسی؛ جایی که همه فقط فروشنده هستند، نقدینگی در حال خروج از بازار است و به خاطر ایجاد پدیده گلوله برفی، موج ریزش، هر لحظه قوی تر می شود (گلوله برفیِ در حال سقوط، با هر چرخش افراد بیشتری را با خود همراه می کند و بزرگتر می شود). در این بازار، صرفا غلبه هیجان منفی، موجب می شود که همه فروشنده باشند و البته، در چنین شرایطی، فروش هم غیرمنطقی نیست! اما ریسک هم بالاست، چرا که هر لحظه ممکن است روند متوقف شود. بازار گاوی؛ جایی است که به دلایلی، همه خریدارند، گلوله برفی در جهت عکس عمل میکند و هرچه بازار بیشتر رشد میکند، پول بیشتری تزریق شده و قیمت ها را بالا می کشد. مثل وضعیتی که در نیمه اول اردیبهشت امسال و همچنین مهرماه سال گذشته برای زعفران ایجاد شد. معمولا این روندها با یک خبر خوب یا بد (مرتبط با عوامل بنیادین) آغاز می شوند و در جایی با یک خبر معکوس متوقف و البته می شوند تا قیمت ها به سطح تعادلی برگردد. اما این قیمت های تعادلی چیست؟ درباره زعفران، چند عامل مهمِ نرخ ارز و نرخ صادراتی و البته عرضه و تقاضا در بازار، مهمترین عوامل موثر هستند. نسبت های قیمتی، که مدتی است توسط دنیای زعفران محاسبه و به شکل های مختلف گزارش می شود، این نقاط تعادلی را به نسبت عوامل مختلف، تخمین می زند. در ادامه ضمن رائه 6 نمودار از نگین و گواهی زرین، این نسبت ها را توضیح داده و نحوه تفسیر و همچنین وضعیت فعلی نمادها را تشریح می کنیم.
پوشال زرین؛ کمی پایین تر از تعادل
پوشال زرین، هیچ وقت در نرخ های پایین تر از شاخص قیمت نقدی، پایدار نبوده است. چنانچه ملاحظه می کنید، هرگاه نسبت شاخص به کمتر از 1 سقوط کرده، مجددا احیا شده و نسبت در محدوده بالاتر از 1 قرار گرفته است. میانگین این نسبت در دوره گذشته از سال 98 حدود 1.047 است. یعنی فعلا این نسبت اندکی پایین تر از محدوده متعادل خود قرار دارد. حالا باید دید که روند عامل پایه (بازار نقدی که خود متاثر از عرضه و تقاضا، رفتار سیاستگذار و … است) چیست؟
اما نرخ دلاری پوشال زرین نیز که بعد از رساندن خود به تعادل در اواسط اردیبهشت ماه، از آن عدول کرده بود، طی تیرماه در محدوده 0.8 متعادل شد. بعد از افت هیجانی در روزهای اخیر، مجددا احیا شده و به بالاتر از 0.8 رسیده است که انحراف مثبت از میانگین خود (0.78) دارد.
انحراف نرخ دلاری از شاخص قیمت صادراتی نیز بعد از جبران عقب ماندگی خود در ابتدای امسال، در محدوده منفی 10 درصد متعادل است. البته محل تعادلی بنیادین این نرخ در نقطه صفر است ( چرا که شاخص صادراتی، تعدیل شده است و هزینه ها وسود صادرات از آن کسر شده است). اما فعلا بازار در این محدوده به تعادل رسیده است. طبیعتا ایجاد یک موج مثبت در تقاضای صادراتی، می تواند این انحراف را از بین ببرد.
نگین گواهی و تعادل های جدید؟
اما نگین گواهی، به نسبت قیمت نقدی (شاخص قیمتی دنیای زعفران) تقریبا هیچ گاه کمتر از یک نبوده است و هرگاه این نسبت افت کرده بازار آن را اصلاح کرده است. به جز افت هیجانی و سنگینِ هفته پایانی تیرماه که نسبت تا حدود 0.93 افت کرد. البته این انحراف با کمی تاخیر از بین رفت اما هفته گذشته، با رشد شاخص قیمت نقدی و بی توجهی نسبی بورس بازان، نسبت دوباره کمتر از یک شده است. لذا ماندن شاخص در مقداری کمتر از تعادل خود، کمی مشکوک است و بیش از حد طولانی شده است. باید دید بازار خود را اصلاح می کند یا اینکه بازار یک تعادل جدید را ایجاد کرده و تحمیل میکند.
نرخ دلاری زعفران نگین زرین نیز که پیشتر روی 0.9 متعادل بود، اکنون و بعد از جهش اردیبهشتی بازار روی 0.95 متعادل است و به مقادیر کمتر از این سطح، واکنش نشان می دهد.
نهایتا، انحراف نرخ از نرخ صادراتی نیز، در محدوده منفی 8 درصد قرار دارد که می تواند تا صفر رشد کند. البته با وضعیت فعلی بازار (رکود در بازار نقد و احتیاط و غلبه هیجان منفی در بورس) انتظار زیادی است. باید منتظر اخبار خوب (از صادرات یا نرخ صادراتی یا بهبود تقاضا در بازار داخل و …) بود تا این انحراف از بین برود. یا اینکه شرایط منفی پایدار بماند و نرخ صادراتی افت کرده و با افت مقدار پایه، نسبت متعادل شود!
جدول نسبت های قیمت و انحراف از میانگین چه می گوید؟
جداولی که روزانه در سایت در بخش نمودارهای تحلیلی قرار می گیرد، در واقع آخرین مقادیر نمودارهای فوق است. جدول زیر را ببینید.
ما در مطلب بالا، در واقع ستون های دوم، چهارم و ششم را تشریح کردیم. ستون اول، انحراف قیمت را از میانگین خودش (بدون توجه به عوامل پایه) نشان می دهد. ستون سوم، نسبت قیمت به متوسط قیمت گواهی است که بیشتر در مورد نمادهای آتی کاربرد دارد. ستون پنجم نیز نسبت نرخ دلاری به نرخ صادراتی را از میانگین خودش محاسبه و گزارش می کند. در واقع ستون پنجم می گوید که اگرچه نرخ دلاری نمادها از نرخ صادراتی تعدیل شده، انحراف منفی دارد (ستون ششم) اما بازار در دوره موردبررسی، با این انحراف منفی کنار امده است! به بیانی دیگر، صفرِ ستون پنجم یک تعادل میان مدت و ستون ششم تعادل بلندمدت است.
نکته مهم درباره زمان
درباره دو جدول اخیر که نشان دهنده انحراف از میانگین است، توضیحی درباره میانگین نیز ضروری است. میانگین در نمادهای گواهی از ابتدای امسال لحاظ شده است اما در نمادهای آتی از ابتدای فعالیت هر نماد. مثلا، مثبت های پوشال شهریور به این خاطر است که این نماد در دوره رکودی بازار راه اندازی شده و میانگین ها و تعادل آن هم کم است. اما نگین مرداد که دوره رشد انتهای خرداد و ابتدای تیر را دیده است، میاگین بالاتری دارد و اکنون انحراف های بزرگتری نمایش می دهد.
نکته مهم؛ نمودارهای فوق به همراه جزئیات بیشتر و نسبت های دیگر درباره همه نمادهای فعال، در بخش نمودارهای تحلیلی به تفصیل قابل مشاهده است. این نمودارهای به صورت هفتگی به روزرسانی می شود اما جداول، هر روز در همین بخش به روزرسانی می شود.
