اشباع ایستگاه گل پاک کنی زعفران و سایر روش ها/ چشم انتظار روش های جدید

با وجود 2 روش سنتی و 4 روش نامتعارفِ غلبه به انبوه عرضه گل؛ همه کم آوردند!

چرا تعاون روستایی بر خلاف سال گذشته، خرید گل را حذف کرد؟

گزارش تصویری دنیای زعفران از تولید بالای گل و انبوه اطلاعیه ها برای پاک کردن گل در منازل

به نظر می رسد بعد از گلدهی گسترده در مناطق زاوه و رخ و تربت حیدریه، در حال عبور از اوج برداشت و عرضه گل هستیم و قیمت گل هم به مرور در حال بهبود است. اما همه فعالان بازار اذعان دارند که طی یک هفته گذشته یک عرضه کم سابقه گل زعفران را شاهد بودیم که حتی انبوهی ایستگاه گل پاک کنی زعفران موجود در حاشیه شهر مشهد به مرحله اشباع رسیدند و پذیرای گل بیشتر نبودند. این شرایط منجر به کاهش شدید قیمت گل، افزایش شدید دستمزد و درخواست های متعدد برای پاک کردن گل زعفران بودیم.

چنانچه گزارش تصویری زیر نشان می دهد، در مناطق مختلف شهر مشهد شاهد نصب اطلاعیه هایی مبنی بر درخواست نیروی کار برای پاک کردن گل، یا پاک کردن گل در منازل بودیم؛ از نانوایی تا مساجد. در حاشیه شهر مشهد هم که مثل همیشه بازار توزیع گل بین منازل داغ است. با این حال حتی روش های کمترمتعارف مثل خشک کردن گل، نگهداری در سردخانه، انتقال به مناطق دور و پاک کردن نیمه مکانیزه هم جوابگو نبود. روش هایی که البته کارایی خوبی هم ندارند.

حاشیه شهر مشهد در تسخیر ایستگاه گل پاک کنی زعفران است اما باز هم کم است

این در حالی است که حاشیه شهر مشهد هم مثل همیشه مملو از ایستگاه های توزیع امانی گل برای پاک کردن است. برخی ایستگاه داران در میانه هفته گذشته (10 تا 17 آبان) بعد از تماس خبرنگاران دنیای زعفران، اعلام کردند که دیگر خرید گل ندارند چرا که ظرفیت پاک کردن ندارند.

**ایستگاه گل پاک کنی زعفران توسط برخی تجار گل در حاشیه شهرها ایجاد و طی آن گل از مناطق زعفران خیز به این ایستگاه ها منتقل شده و بین کارگران خانگی توزیع می شود.

راهکارهای جایگزین در روزهای انبوه گل زعفران

در حالیکه روش های رایج ( 2 روش “پاک کردن گل زعفران در محل” و “فروش و انتقال و توزیع در حاشیه شهرهای بزرگ” مثل مشهد) امسال پاسخگوی حجم بالای عرضه گل نبود، برخی روش های کمترمتعارف بیشتر مورداستفاده قرار گرفت.

انتقال گل به مناطق دور

در این شرایط که روش های سنتی (پاک کردن در منطقه، فروش گل به ایستگاه داران و توزیع در حاشیه شهر) پاسخگو نبود، گزارش های مختلف حکایت از آن دارد که امسال حجم زیادی گل از مناطق مرکزی خراسان رضوی به شهرستان های جنوبی و غربی و حتی استان های همجوار منتقل شده است. مثلا حجم زیادی گل از تربت و زاوه به شهرستان های کاشمر و گناباد ( که گلدهی در آن مناطق هنوز شروع نشده و از اواخر آبان آغاز می شود) منتقل شد. گزارش هایی مبنی بر ارسال مقداری گل هم به سمنان و اصفهان و … هم متشر شد.

خشک کردن گل زعفران

راهکار دیگر خشک کردن گل زعفران است به نحوی که از فساد آن پیشگیری شده و بعد از فصل به مرور پاک شود. البته این روش کارایی مناسبی ندارد و سرگل حاصل به راحتی قابل استخراج نیست. علاوه بر آن زعفران حاصل شده از گل خشک، معمولا پر از نرمه است و رشته ها به صورت مناسب و کامل قابل جداسازی نیست.

نگهداری در سردخانه

برخی نیز گلها را در محیط سرد یا سردخانه نگهداری می کنند تا بعد از عبور از اوج عرضه گل و بهبود شرایط بازار نیروی کار، گل ها را عرضه کنند یا بین کارگران توزیع کنند. این روش البته کارایی بیشتری دارد اما تجربه ها نشان داده است که نگهداری گل به این روش هم صرفا در کوتاه مدت ممکن است و در برخی موارد موفقیت آمیز هم نبوده است. یکی از تجار بزرگ گل در گفتگو با ما تصریح کرد که حجم زیادی از گل را ددر اوج عرضه سال 97 در سردخاه خراب کرده است!

جستجو برای دستگاه؛ هر دستگاهی!

برخی دیگر نیز در جستجوی دستگاه برآمده اند؛ البته دستگاه های فعلی عمدتا کارایی ندارند اما برخی از آنها می تانند حداقل بخشی از فرآیند پاک کردن را انجام دهند و باری از دوش صاحبان گل بردارند. مثلا برخی صرفا گل برش خورده (قیچی خورده) را پاک می کنند. لذا زمان پاک کردن را تقریبا نصف می کنند.

با این حال تاکنون هیچ دستگاهی نتوانسته به صورت فراگیر اعتماد کشاورزان و ایستگاه داران را حل کند.

در گزارشی بعد از این به معرفی دستگاه های موجود و تلاش های انجام شده به این منظور می پردازیم.

چرا تعاون روستایی ورود نکرد؟

در اثر این شرایط در هر حال قیمت گل زعفران شدیدا کاهش یافت. در برخی برهه ها دارندگان گل، از خریداران و رانندگان می خواستند که “فقط گل ها را ببر و پولش را هر وقت خواستی بده”! لذا قیمت رسید به 30 هزار تومان و بعضا کمتر. در این شرایط سوال اساسی این بود که چرا تعاون روستایی برای خرید گل ورود نکرد؟

این نهاد در سال قبل (1397) با کمک اتحادیه تولیدکنندگا و برخی ایستگاه داران حجم زیادی گل خریده بود. اما در سال جاری یک حاشیه سود فوق العاده برای ایستگاه داران ایجاد کرد. به نحوی که با شروع خرید حمایتی قیمت زعفران بالاتر رفت و با عرضه عمده گل، قیمت گل شدیدا کاهش یافت. البته طبیعتااین نهاد هم باید گل ها را به یکی از روش های فوق پاک میکرد و تاثیر واقعی بر بازار نداشت (چون واقعا ظرفیت گل پاک کنی کم است) اما می توانست حداقل از نظر روانی به بازار کمک کند. همانگونه که در بازار سرگل این کار را کرد.

خرید گل در سال 1397 و غیبت عجیب در سال 1398!

شیرزاد مدیرعامل سازمان تعاون روستایی در دیماه 97 گفته بود: با ورود شبکه تعاون روستائی استان خراسان رضوی و اتحادیه ملی باغداران به بازار زعفران وخرید بیش از 800 تن گل زعفران (معادل 8 تن زعفران خشک) با 17 مرکز خرید فعال درفصل برداشت و خرید و فروش بیش از 4 و نیم تن زعفران که توسط اتحادیه تعاونی تولید انجام گردید.

سال قبل (1397)  10 ایستگاه خرید گل زعفران در خراسان رضوی ایجاد شده بود (اینجا) ( آمار خرید گل توسط تعاون روستایی در خراسان رضوی در پایگاه این نهاد ) و یک ایستگاه هم در خراسان جنوبی راه اندازی شده بود (اینجا) اما در سال 1398 هیچ خبری از اینها نشد تا قیمت گل، کم و کمتر شود!

این در حالی است که مطالبات گسترده ای به منظور حمایت از کشاورزان با خرید گل یا ایجاد ماشین آلات از نهادهای مختلف از جمله تعاون روستایی ایجاد شده بود!