انحصار فعلی ایران در تولید زعفران به ضرر کشور است
چگونه از امتیاز انحصار تولید زعفران استفاده کنیم؟
چنانچه در برهه های مختلف گفتیم، یکی از بخش های برنامه پیشنهادی دنیای زعفران برای افزایش پایدار قیمت زعفران استفاده درست از تولید شبه انحصاری این محصول در کشور است.
واقعیت این است که هم اکنون انحصار تولید زعفران در ایران به ضرر کشور و تولیدکنندگان زعفران است. چرا؟ بارها توضیح داده ایم. هم اکنون حدود 150 شرکت و حدود 200 صادرکننده و تاجر زعفران در عرصه تجارت زعفران با هم رقابت منفی دارند! یعنی با ارائه تخفیف های قیمتی و رقابت منفی با یکدیگر سعی میکنند زعفران را به معدود مشتریان خارجی بفروشند. وقتی این همه صادرکننده و دلال و تاجر در رقابت با هم میخواهند یک محصول را به چند نفر معدود در دوبی و ترکیه و چین بفروشند، قطعا قیمت ها سرکوب می شود.
این در حالی است که اگر همه این افراد به بازاریابی فعال در نقاط مختلف جهان دست بزنند و خواص مختلف زعفران برای استفاده در صنایع مختلف نوشیدنی، غذایی، بهداشتی و دارویی را معرفی کنند و بازارهای جدید ایجاد کنند، 430 تن زعفران تولیدی، روی هوا خرید می شود!
اما چرا انحصار فعلی و رقابت منفی تجار و دلال ها به ضرر زعفران است؟ در چند بند توضیح می دهیم:
1-بسیاری ازتجار زعفران را ریالی و باسود اندک صادر میکنند. چون که بازار و مشتری های محدود دارند و قدرت چانه زنی ندارند. چون که برای بازاریابی سرمایه گذاری نمی کنند و در اوردن بازار از چنگ دیگری را به یافتن بازار جدید ترجیح میدهند.
2-زعفران قیمت جهانی ندارد و رقابت منفی تجار بسیار در قیمت ها موثر است. مثلا با پسته مقایسه کنید. مثلا با پسته مقایسه کنید. پسته قیمت جهانی دارد و همه تجار ایرانی هم از قیمت جهانی تاثیر میگیرند. لذا کاهش یا افزایش تولید در ایران یا رقابت مثبت یا منفی تجار ایرانی، تاثیر جدی بر قیمت جهانی ندارد. ترکبه و آمریکا هم تولیدکننده بزرگ پسته هستند و قیمت ها را کنترل میکنند. اما در زعفران وقتی، تجار ما با هم رقابت میکنند و مشتری و مصرف جدیدی هم برای زعفران ایجاد نمی کنند، قیمت ها سرکوب می شود.
3-ساز و کار بازار (رقابت متفرق بخش خصوصی) در استفاده از موقعیت انحصاری ایران در بازار زعفران ناکام بوده است. چه شده است که قیمت دلاری زعفران طی 3 سال از 1500 دلار به 400 دلار رسیده و این بازیگران بخش خصوصی، نتوانسته اند، 30 درصد بر بازارها و مصرف زعفران بیفزایند؟
طبق قواعد بازار و اقتصاد، وقتی قیمت کالایی کاهش می یابد، میزان و کاربردهای آن افزایش می یابد. مثلا یک شرکت تولیدکننده نوشیدنی یا بستنی که از رنگ های مصنوعی استفاده میکند، نمی تواند از زعفران 3 هزار دلاری برای جانشینی رنگ مصنوعی استفاده کند. اما قطعا با زعفران 500 دلاری، معادلات بسیار متفاوت است. البته مشکل از آن شرکت ها نیست. بلکه مشکل از تجاری است که رسالت خود را کسب سود 300 هزار تومانی از صادرات هر کیلو زعفران به دوبی دیده اند نه در بازاریابی و برگزاری جلسه و سرمایه گذاری و امور تحولی دیگر.
ساز و کار استفاده از موقعیت انحصاری ایران در بازار زعفران
برای استفاده از موقعیت انحصاری ایران در بازار زعفران، نیاز به ایجاد نوعی تمرکز (مداخله موثر دولت از طریق تعاون روستایی و نهادها) وجود دارد.
صادرکنندگان متفرق فعلی، هیچگاه به گسترش موثر بازار زعفران و دست برداشتن از رقابت منفی فکر نخواهند کرد. لازم است یک بازیگر متمرکز و ذینفع در بازار زعفران به پشتوانه یک صندوق تنظیم کننده قیمت و سرمایه گذاری شبه حاکمیتی، اقدام به بازاریابی فعال زعفران کنند و بازار مصرف این محصول ارزشمند را گسترش دهند. در این شرایط استفاده از موقعیت انحصاری در تنظیم بازار برای تعادل بخشی به صرفه تولید و بازاریابی ممکن خواهد بود.
