اگر تصمیم‌های خوبی گرفته می‌شد، باید صادرات ۷۰ درصد رشد می‌کرد اما تصمیم‌های غلط باعث شد که حجم قاچاق زعفران جهش پیدا کند.
قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار تاکید دارد که رویه‌ها و مقررات اقتصادی باید پس از مشورت با تشکل‌های بخش‌خصوصی تدوین شود. آیا وزارت صمت و بانک‌مرکزی برای تدوین رویه‌های بازگشت ارز حاصل از صادرات زعفران، از اتحادیه شما مشورت خواستند؟
به هیچ‌وجه. از ابتدای سال ۹۷ که بحث بازگشت ارز حاصل از صادرات از مسیرهای موردنظر بانک‌مرکزی کلید خورد تاکنون که بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های متعددی در این زمینه صادر شده، هیچ‌گاه از اتحادیه صادرکنندگان زعفران مشورتی خواسته نشده است.
این عدم مشورت، چه تبعاتی به همراه داشته است؟
اکثر صادرکنندگان گرفتار مشکل شده‌اند. تصمیم‌هایی که پشت درهای بسته برای صادرکنندگان اعم از زعفران و سایر کالاها گرفته شده است، به‌دلیل عدم انطباق با واقعیت‌های فضای کسب‌وکار و تجارت، تصمیم‌های بهینه‌ای نیست و در مرحله اجرا، دردسرهایی را به همراه دارد. مثلا در سال ۹۷ که بازگشت ارز حاصل از صادرات با روش‌های بانک‌مرکزی کلید خورد، زعفران را کیلویی ۵۰۰ تا ۶۵۰ دلار صادر می‌کردیم اما تعرفه گمرکی آن ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ دلار بود. از همان ابتدا پیگیری‌هایی کردیم و نامه‌نگاری‌هایی صورت گرفت تا بتوان این تعرفه را اصلاح کرد. صادرکنندگان هنگام تسویه با سامانه نیما، مجبورند رقمی بین یک تا ۳ دلار مابه‌التفاوت نرخ ارز را پرداخت کنند و وقتی تعرفه واقع بینانه نباشد، این هزینه دوبرابر می‌شود.
نتیجه این پیگیری‌ها به کجا انجامید؟
متاسفانه هنوز نرخ پایه گمرکی اصلاح نشده است.
دیگر مشکلات شیوه‌های جدید برگشت ارز صادراتی چیست؟
هر روز مقررات جدیدی صادر می‌شود. گاهی سقف معافیت هزار یورو اعلام می‌شود و گاهی از امکان تهاتر با واردات صحبت می‌شود. ولی این مقررات هنوز نتوانسته شرایط را به وضع ایده‌آل برساند و صادرکنندگان با مشکل مواجه هستند. ضمن اینکه صادرکننده باید ذهن خودش را بر ارتباطات تجاری متمرکز کند و بتواند راهی برای عبور از تحریم‌های خارجی پیدا کند و نمی‌تواند همه انرژی خود را مصروف جمع‌آوری و مطالعه بخشنامه‌های متعدد و بعضا متضاد کند. به همین دلیل برخی صادرکنندگان نتوانستند ارز خود را تحویل سامانه نیما کنند. اکنون به این همکاران ما می‌گویند باید بروید دلار را با نرخ آزاد ۳۰ تا ۳۱ هزار تومان از بازار آزاد بخرید و با نرخ ۸ هزار تومان به سامانه نیما تحویل دهید. اگر هم نتوانند، به برخورد قضایی تهدید می‌شوند. آیا این نوع برخورد با صادرکنندگانی که هر روز گرفتار ریسک‌های جدید در فضای بین‌المللی هستند، کار خوبی است؟ آیا مناسب است که چنین خسارت سنگینی را به آنها تحمیل کنیم؟ این درحالی است که اینها ارز خود را به کشور برگردانده‌اند ولی نه با شیوه‌های موردنظر بانک‌مرکزی. درآمد حاصل از صادرات این افراد در حساب‌های رسمی آنها ثبت شده است و سازمان امور مالیاتی نیز این حساب‌ها را تایید و مالیات درآمد صادراتی آنها را اخذ کرده است. پیشنهاد ما این است که به حذف معافیت مالیاتی محموله‌های صادراتی سال‌های ۹۷ و ۹۸ اکتفا شود و جریمه ۲۲ تا ۲۳ هزار تومانی برای هر دلار صادرات، اخذ نشود.
به هر حال دولت در مضیقه ارزی است و طبیعی است که به دریافت ارز حساسیت مضاعفی نشان دهد.
باید دید که رقم این مساله چقدر است. کل آن چیزی که به‌عنوان تعهد ارزی اعضای اتحادیه صادرکنندگان زعفران یاد می‌شود، حدود ۳۰ میلیون دلار است. اما با محدود کردن صادرکنندگان، درآمدهای ارزی آتی کشور در این بخش ضربه می‌بیند. مثلا الان بخشی از زعفران ایران قاچاق می‌شود و توان رقابتی زعفران کشورمان در بازارهای جهانی آسیب می‌بیند.
صادرکننده شناسنامه دار الان باید بابت هر دلار درآمد صادراتی خود که گمرک آن را ۲ دلار ارزیابی می‌کند، حدود ۸ هزار تومان یارانه ارزی به سامانه نیما پرداخت کند. اما قاچاقچی‌هایی که ایرانی نیستند، تولیدات کشورمان را بدون هیچ نوع عوارض و مالیاتی از کشور خارج می‌کنند و به نام محصول کشور خودشان صادر می‌کنند که برند زعفران ایران را هم دچار مشکل می‌کند.
با توجه به جهش قیمت دلار، صادرات زعفران چقدر رشد کرده است؟
اگر تصمیم‌های خوبی گرفته می‌شد، باید صادرات ۷۰ درصد رشد می‌کرد. اما تصمیم‌های غلط باعث شد که حجم قاچاق زعفران جهش پیدا کند. به این ترتیب رشد صادرات رسمی در ۶ ماه نخست امسال نسبت به دوره مشابه سال قبل، حدود ۱۰ درصد است. حال آنکه اگر مقررات اصلاح شود، می‌توانیم در نیمه دوم سال ۵۰ درصد افزایش صادرات را رقم بزنیم. ما در این زمینه به وزیر جدید صمت نیز نامه‌نوشته و پیشنهادهای خود را ارائه کردیم.
امیدواریم با تسهیل صادرات رسمی زعفران، علاوه بر جهش صادراتی، منافع بهتری برای کشاورزان نیز فراهم شود زیرا زعفران حدود ۴سال است که در بازار داخلی به قیمت یکسانی فروخته می‌شود، درحالی‌که نرخ تورم بالایی داشته‌ایم و قدرت خرید کشاورزان در عمل به‌شدت کاهش یافته است. بدون شک با تسهیل شرایط صادرات، قیمت داخلی زعفران هم افزایش پیدا می‌کند که این به نفع کشاورزان خواهد بود.
روش پیشنهادی شما برای تنظیم سیاست تجاری این بخش چیست؟
ما در اتحادیه صادرکنندگان زعفران به‌دنبال این هستیم که ارز حاصل از صادرات حتما به چرخه اقتصادی کشور بازگردد. اما این کار دشواری‌هایی دارد. وقتی دولت و بانک‌مرکزی در انتقال ارز دچار مشکلات و محدودیت‌هایی هستند، چطور انتظار دارند یک صادرکننده بتواند این کار را انجام دهد. پیش از این از چند کشور می‌شد ارز را به داخل کشور آورد که الان اکثر مسیرها مسدود شده است. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم در مورد ارز صادرات زعفران سال‌های ۹۷ و ۹۸ معافیت قائل شوند چون زعفران یک کالای کاملا کشاورزی است و برای تولید یا مواد اولیه آن، ارز از کشور خارج نشده است. درخصوص ارز سال‌جاری و آینده هم پیشنهاد می‌کنیم که برای صادرکنندگان زعفران، یک گروه کالایی وارداتی مشخص شود تا صادرکنندگان، ارز خود را در کشورهای مختلف به واردکنندگان رسمی آن کالا منتقل کنند. اتحادیه صادرکنندگان زعفران هم می‌تواند در این زمینه با اتحادیه واردکنندگان آن کالا ارتباط و تعامل لازم را برقرار کند.حتی ممکن است بتوانیم دلار را یک تا ۲ درصد ارزان تر از نرخ روز نیز در اختیار واردکنندگان قرار دهیم که موجب کاهش اندک در قیمت کالای وارداتی خواهد شد.
چندی پیش روزنامه ماندگار چاپ کابل گزارشی در مورد صادرات زعفران افغانستان منتشر کرده و در این گزارش مدعی شده بود که بخشی از زعفران تولید ایران با بسته‌بندی جعلی زعفران افغانستان به کشورهای اروپایی صادر می‌شود و از این طریق، برند زعفران تولید افغانستان تخریب می‌شود. پاسخ شما به این ادعا چیست؟
کل تولید امسال زعفران در افغانستان ۱۱ تن است. به گفته وزیر زراعت افغانستان، تولید سال قبل این کشور ۷ تن بود. درحالی‌که ایران بیش از ۵۰۰ تن تولید دارد و به ۵۷ کشور جهان در ۵ قاره جهان صادرات داریم. شرکتی که من مدیر آن هستم، از سال ۴۹ تجربه متنوعی در کشورهای مقصد صادرات زعفران دارد و بقیه همکاران نیز تجربه‌های مشابهی دارند. در ۲۰ سالی که ریاست اتحادیه را بر عهده دارم، حتی یک مورد شکایت درخصوص کیفیت زعفران ایران از مشتریان خارجی دریافت نکرده‌ایم. زعفران ایران با کیفیت‌ترین زعفران جهان است و نیازی به استفاده از برندهای ضعیف‌تر نداریم.
لازم است به این مسائل تبلیغاتی که به غلط مطرح می‌شود، مسوولان فرهنگی و سیاست خارجی کشور پاسخ بدهند. البته اخیرا برخی قاچاقچیان زعفران ایران را با برند کشور خودشان به اروپا صادر می‌کنند که لازم است با تدابیر مناسب در داخل کشور، این پدیده را کنترل کنیم.
