• صفحه خانگی
  • >
  • گزارش
  • >
  • با مقایسه تغییرات 10 ساله قیمت زعفران و پسته و کشمش؛ واکاوی علت جاماندگی ارزی زعفران

با مقایسه تغییرات 10 ساله قیمت زعفران و پسته و کشمش؛ واکاوی علت جاماندگی ارزی زعفران

مقایسه تغییرات قیمت زعفران با پسته و کشمش در 10 سال اخیر

واکاوی علت جاماندگی ارزی زعفران

انحصار تولید زعفران برای ایران، مزیت نیست!

اینکه زعفران، همواره در جهش های ارزی، عقب می ماند و با وجود اینکه یک کالای صادراتی است، نمی تواند خود را متناسب با رشد نرخ ارز رشد دهد، قصه جدیدی نیست. همین الان نرخ ارز نسبت به نیمه اول سال گذشته حدودا 3 برابر است اما زعفران، دوبرابر هم نشده است! در نگاه اول، این یک تناقض بزرگ برای یک کالای صادراتی است اما با نگاهی به یک زنجیره مخرب در این صنعت، به سادگی قابل فهم است.

این در حالی است که سایر محصولات کشاورزی، مثل کشمش و مخصوصا پسته، خود را به خوبی با جهش های ارزی تطبیق می دهند (نمودار زیر را ببینید). در 10 سال گذشته، نرخ ارز حدودا 12 برابر شده است (از حدود 900 تومان تا 11 هزار تومان). در این مدت قیمت پسته (کله قوچی) هم بیش از 10 برابر شده است، کشمش (پلویی) هم حدودا 10 برابر شده اما زعفران، 4 برابر هم نشده است!

اما، علت این عقب ماندگی ارزی زعفران چیست؟ قیمت های جهانی؟ وضعیت صنفی و انسجام سیاستگذاری؟ و یا توزیع جهانی تولید و تجارت آن محصولات؟

پاسخ خیلی پیچیده نیست. پسته قیمت جهانی دارد؛ هر کیلوگرم بین 8 تا 12 دلار. تغییر نرخ ارز در داخل کشور، نرخ محصول را متناسب با نرخ ارز رشد می دهد. مثلا در سال گذشته، هر کیلوگرم پسته از کمتر از 40 هزار تومان، بعد از جهش ارزی به بیش از 120 هزار تومان رسید و اکنون بعد از اصلاح نرخ ارز، همچنان در محدوده 100 هزار تومان است.

 اما زعفران قیمت جهانی ندارد. در واقع به خاطر تولید شبه انحصاری زعفران در ایران، قیمت در ایران تعیین می شود. اتفاق بدتر آن است که وضعیت در صادرات انحصاری نیست و اتفاقا بسیار رقابتی است. رقابتی که گاهی بسیار مخرب هم هست. بین 150 تا 200 صادرکننده زعفران در کشور وجود دارد که برای فروش محصول خود در ان سوی مرزها و یافتن یا حفظ مشتریان، حاضرند تخفیف گسترده بدهند. علت پیشینی این موضوع ان است که این صادرکنندگان، قدرت بازاریابی، نفوذ در بازار خرده فروشی و تنوع بخشی به مشتریان خود ندارند و لذا مجبورند محصول خود را با اندک سود، بفروشند.

در دوره های جهش ارزی، این رقابت منفی باعث می شود که نرخ دلاری صادرات، بسیار کم شود. در واقع قیمت زعفران در داخل ایران بر اساس ریال تعیین می شود و بر اساس ان نرخ دلاری تعیین می شود. همین موضوع باعث می شود که زعفران نتواند همانند سایر کالاها، متناسب با رشد نرخ ارز، رشد کند.

نمودار زیر نشان می دهد که زعفران در 10 سال اخیر، 4 برابر هم نشده است اما پسته، 10 برابر شده است. طی این مدت، نرخ ارز از حدود هزار تومان به بیش از 10 هزار تومان رسیده است.

اوایل سال 88 یک مثقال زعفران دسته و یک کیلو پسته هم قیمت بودند (هر مثقال 4.6 گرم) اما اکنون یک کیلو پسته حدودا 3 برابر یک مثقال زعفرا دسته است!
تولید پسته بین کشورهای آمریکا، ایران و ترکیه توزیع شده است و احصاری هیچ کشوری نیست.
تغییرات قیمت کشمش در 10 سال اخیر

زنجیره منحوس

زنجیره علل عقب ماندگی شدید زعفران نسبت به نرخ ارز را می توان اینگونه خلاصه کرد:

  1. تولید انحصاری زعفران در ایران>> ایران تعیین کننده قیمت است
  2. ضعف بازاریابی صادرکنندگان و عدم تنوع بخشی به مشتریان>> قدرت چانه زنی اندک صادرکنندگان
  3. نظارت صنفی ضعیف و نبود انسجام و هماهنگی بین صادرکنندگان>> رقابت منفی بین صادرکنندگان ایرانی
  4. تعیین قیمت جهانی زعفران در اثر رقابت منفی صادرکنندگان ایرانی>> ریزش قیمت دلاری زعفران در دوره های جهش ارزی در داخل کشور

زنجیره فوق، که سرمنشا اصلی آن، ضعف بازاریابی صادرکنندگان ایرانی است و بر بستر تولید انحصاری زعفران در ایران و رقابت منفی شدید بین تجار تشدید می شود، علت اصلی عقب ماندگی زعفران از نرخ ارز است.

راهکار چیست؟

اگر هرکدام از اجزای این زنجیره حذف شود، مشکل حذف خواهد شد. مثلا اگر ما تعیین کننده قیمت نباشیم (تولید انحصاری نباشد) و یک قیمت جهانی برای زعفران وجود داشته باشد، طبیعتا رقابت منفی تجار ایرانی، ضربه ای به قیمت ها نخواهد زد.

اما راهکار عملیاتی، تقویت بازاریابی و نفوذ در بازارهای مصرف است. طبیعتا اگر صادرکنندگان ایرانی بتوانند به مشتریان خود تنوع ببخشند و مستقیما محصول را به مصرف کنندگان (شرکت های دارویی و خوراکی و همچنین مصرف کنندگان خرد ….) برسانند، لازم نیست با یکدیگر برای فروش زعفران به برخی واسطه ها در چین و دوبی و ترکیه و افغانستان با هم رقابت کنند.

امید هست که با ورود افراد دغدغه مند و حرفه ای به عرصه صادرات زعفران، به مرور این معضل رفع و قیمت زعفران به نحوی تعیین شود که پاسخگوی هزینه های تولید باشد و ارزش افزوده ان نیز نصیب شرکت های داخلی و کشاورزان شود. راهکارهای دیگری، مثل ایجاد نظارت صنفی، توسعه معاملات در بورس و …، طبیعتا نمی تواند این مشکل را به صورت اساسی حل کند. شاید بتواند مرهمی باشد یا اینکه برخی دیگر از مشکلات را حل کند، اما مسئله اصلی پابرجا خواهد بود.

قبلی «
بعدی »

دیدگاهتان را بنویسید

یادداشت ها

بخش آموزشی دنیای زعفران

ارتباط با ما

قیمت روز زعفران زعفران در بورس

بنر قیمت روز زعفران – بازار نقدی

گزارش روزانه بازار زیره و زعفران و پسته در بورس

با ما در شبکه های اجتماعی همراه باشید

دریافت کد بورسی

درباره ما

مزیت های خرید اشتراک +راهنما