آبان سال گذشته بود که هم‌زمان با برداشت زعفران، دولت از آغاز خرید حمایتی این محصول به‌دلیل افت شدید قیمت طلای سرخ در بازار، خبر داد. اقدامی که تا ابتدای دی ادامه داشت و نتیجه آن، خرید حدود ۶۹ تن زعفران از کشاورزان بود. هرچند در ابتدا مسئولان وعده پرداخت سریع مطالبات زعفران‌کاران را داده بودند، بعد از تاخیر‌های مکرر، درنهایت تمام مطالبات آن‌ها در ۱۳ شهریور پرداخت شد.

همچنین براساس تصمیم مسئولان مقرر شد این محصولات به‌منظور تسهیل در امر صادرات در بورس به فروش برسد، با این حال با وجود گذشت بیش از ۹ ماه از اتمام خرید حمایتی زعفران، اکنون کمتر از ۲۰ درصد زعفران در بورس به فروش رسیده و بیش از ۸۰ درصد این محصول همچنان در انبار‌ها باقی مانده است. ماندن این مقدار زعفران یعنی انبار شدن میلیارد‌ها تومان از بیت‌المال در انبار و ایجاد مشکل برای بازار این محصول راهبردی در آستانه فصل برداشت.

حالا با توجه به اینکه به فصل برداشت زعفران نزدیک می‌شویم، این سوال مطرح است که سازمان تعاون روستایی چه برنامه‌ای برای فروش زعفران باقی‌مانده در انبار‌ها دارد؟ سوالی که به مذاق مسئولان خوش نیامد و به ارائه پاسخ‌های کوتاه به آن اکتفا کردند.

«از طریق اتحادیه مرکزی تعاونی‌های روستایی درحال صادر کردن زعفران‌های باقی‌مانده به کشور‌های اوراسیا، اروپا و آفریقا هستیم و اصلا قرار نیست این محصولات وارد بازار داخلی شده، باعث به‌هم خوردن این بازار شود.» این پاسخِ معاون بازرگانی سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران به سوالی درباره تصمیمات گرفته‌شده برای بیش از ۵۸ تن زعفران باقی‌مانده از خرید حمایتی سال گذشته است.

مرتضی معتمد می‌گوید: محصولات جدید نیز قیمت مناسبی دارند و دوستان ما در شورای ملی زعفران، پایه خرید مناسبی را برای آن درنظر گرفته‌اند. اکنون قیمت این محصول، مثبت و درحال افزایش است.

طبق شنیده‌های ما از یک منبع مطلع، تناژ بالایی از زعفران در انبار‌ها انبار شده است. این سوالی است که آن را شایعه می‌خواند و ادامه می‌دهد: من به‌عنوان یک مقام مسئول و تصمیم‌گیر در تعاون روستایی، می‌گویم که بخشی از آن فروخته شده و آنچه مانده است، نیز در حال صادر شدن است.
معاون بازرگانی سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران همچنین درباره مقدار تناژ باقی‌مانده و صادرشده پاسخی نمی‌دهد.

«زعفران خریداری‌شده در سال گذشته قرار بود در بورس به فروش برسد، اما هنوز در انبارهاست. آیا این موضوع صحت دارد؟» مدیر سازمان تعاون روستایی خراسان رضوی به سوال مزبور این‌گونه پاسخ می‌دهد: «چه کسی گفته به فروش نرسیده است؟ از ۶۹ تن و ۸۰۰ کیلوگرم زعفران خریداری‌شده در استان، بیش از ۱۱ تن و ۵۰۰ کیلوگرم به فروش رسیده است.»؛ پاسخی که خود گواه بر صحت این موضوع است و با یک حساب سرانگشتی می‌توان این‌طور برداشت کرد که پس از یک سال فقط حدود ۱۶ درصد این محصول به فروش رسیده است و مابقی هنوز در انبار‌ها موجود است.

ایرج ناصری‌مقدم با بیان اینکه مابقی این محصولات نیز به‌مرور درحال عرضه است، در ادامه می‌گوید: هنوز درباره خرید حمایتی خبری اعلام نشده است و طبق شنیده‌ها این خرید‌ها فعلا انجام نمی‌شود، با این حال هنوز برای اعلام اینکه آیا خرید حمایتی انجام خواهد شد یا نه، زود است؛ چون در سال گذشته نیز در آبان این موضوع اعلام شد.

عضو هیئت‌رئیسه شورای ملی زعفران هم ، درباره پیش‌بینی‌اش از وضعیت این محصول و فروش نرفتن بخش مهمی از خرید حمایتی سال گذشته، از ما می‌خواهد که نظرات او را به‌عنوان یک کشاورز کهنه‌کار منتشر کنیم. علی حسینی در این‌باره می‌گوید: سازمان تعاون روستایی سال گذشته به‌خاطر اینکه قیمت زعفران ناچیز بود و برای جلوگیری از ضرر کشاورزان، اقدام به خرید حمایتی کرد.

اما در این میان، مسئولان دچار یک اشتباه محاسباتی شدند، زیرا فکر می‌کردند مثل دوره‌های قبل از این خرید سود‌های سرشاری خواهند برد و می‌توانند به‌سرعت پول کشاورزان را بدهند، اما این اتفاق نیفتاد و پول زعفران‌کاران را به‌موقع پرداخت نکردند. او ادامه می‌دهد: همین موضوع باعث کاهش نقدینگی در بین زعفران‌کاران شد و آن‌ها را برای تامین معاش مجبور به فروش باقی‌مانده زعفران خود در بازار کرد و به‌دنبال آن دولت به هدف خود از این خرید حمایتی نرسید.

این کارشناس حوزه زعفران با بیان اینکه تا ۲۰ روز آینده قیمت اصلی این محصول مشخص خواهد شد، می‌افزاید: شورای ملی زعفران قیمت خرید هر کیلوگرم پوشال زعفران را ۱۶ میلیون تومان و قیمت خرید هرکیلوگرم نگین زعفران را ۲۰ میلیون تومان پیشنهاد کرد. ما از این پیشنهاد حمایت می‌کنیم؛ چون منافع کشاورزان باید حفظ شود. اما توجه داشته باشید که زعفران یک محصول صادراتی است و نگاه به صادرات نیز باید شفاف و روان باشد.

او تاکید می‌کند: منابعی که برای خرید این محصول درنظر گرفته می‌شود، باید به‌سرعت در اختیار همه کسانی که توانایی به حرکت درآوردن چرخ این بازار را دارند، قرار گیرد، نه‌فقط به یک گروه خاص که قرار است زعفران را در انبار‌های خود ذخیره کنند و باعث ایجاد بی‌نظمی در بازار شوند. این فعال حوزه زعفران می‌گوید: شاید بخشی از خبر افزایش قیمت به این دلیل باشد که زعفران‌ها با قیمت خوبی فروخته شود و سود نجومی گیر کسانی بیاید که این محصول را با قیمت سال گذشته به میزان ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان در انبار‌های خود دارند.

وی تاکید می‌کند که اگر در خرید حمایتی زعفران از فعالان این حوزه نظرخواهی می‌شد، امروز مشکلی به نام انبار شدن زعفران‌های خریداری‌شده نداشتیم.

ناکامی دولت در سامان‌دهی به بازار زعفران و خطر هدررفت میلیارد‌ها تومان بودجه اختصاص‌داده‌شده به خرید حمایتی، بار دیگر این جمله میلتون فریدمن اقتصاددان را یادآوری می‌کند که اگر مدیریت یک شنزار را به بخش دولتی واگذار کنید، بعد از پنج سال با کمبود شن مواجه می‌شوید.

برد اثر روانی تعیین قیمت کف زعفران چقدر است؟ 2 سناریوی محتمل