تجارت زعفران ایران از مسیر همسایه شرقی، شدت می گیرد؟

در پی صفرشدن تعرفه واردات زعفران ترکیه از افغانستان؛

تجارت زعفران ایران از مسیر همسایه شرقی، شدت می گیرد؟

اختلاف نظر مسئولان تجاری و کشاورزی افغانستان درباره بازصادرات محصولات وارداتی

دنیای زعفران، اشاره: در حالیکه ترکیه، چندی پیش تعرفه واردات زعفران از افغانستان را از 30 درصد به صفر رسانده است، ظرفیت تولید محدود 13 تنی زعفران در افغانستان، پاسخگوی نیازها و تقاضای رو به رشد برای طلای سرخ، مخصوصا در اثر کاهش تعرفه نیست. به همین خاطر احتمال می رود بازصادرات طلای سرخ ایرانی از مسیر همسایه شرقی، قوت بگیرد. گفتنی است طبق اعلام رسمی مقامات افغان، صادرات زعفران این کشور، بیشتر از میزان تولید بوده است. البته این کشور به درخواست مسئولان کشاورزی، واردات زعفران را ممنوع اعلام کرده است اما مسئولان تجاری واردات محصول از سایر کشورها – از جمله ایران- و بازصادرات آن را بدون اشکال می دانند. به طور کلی هم به نظر می رسد اعلام ممنوعیت واردات زعفران به افغانستان، بیشتر از اینکه یک اقدام واقعی باشد، یک اقدام تبلیغاتی است که عزم و توانی برای اجرای آن هم وجود ندارد. در ادامه گزارشی از خبرگزاری ایرنا، درباره وضعیت زعفران در افغانستان، تغییرات تعرفه در ترکیه و مسائل داخلی این کشور راجع به زعفران می خوانیم.

علاقه مندی ترکیه به زعفران افغانستان

افغانستان برای نخستین بار سال 2007 میلادی زعفران را به عنوان کشت جایگزین خشخاش ترویج کرد و هر سال بر میزان تولیدش افزود و امروز بازاری میان کشورها دارد و ترکیه تعرفه واردات زعفران افغانستان را صفر کرده که این اقدام از داخل ایران به گونه ای دیگر دیده می شود. به گزارش ایرنا، گیاه زعفران در افغانستان بیش از سه هزار هکتار از اراضی کشاورزی این کشور را به خود اختصاص داده و به گفته مقامات مسئول افغان سالانه بازده تولیدی بین 12 تا 13 تن دارد ولی وزن صادرات این محصول از افغانستان طی سال گذشته بیش از این میزان بوده است.

حذف تعرفه 30 درصدی ترکیه

در ایران بیش از 106هزار هکتار از اراضی کشاورزی زیر کشت زعفران است و میزان تولید سالانه بین 355 تا 365 تن اعلام شده است که از این میزان حدود 250 تن صادر می شود. «اکبر رستمی» سخنگوی وزارت کشاورزی و دامداری افغانستان چند روز قبل اعلام کرد که کشور ترکیه پیشنهاد خرید 300 کیلوگرم زعفران را داده است و دیروز برخی منابع محلی خبر دادند که ترکیه تعرفه 30 درصدی بر واردات زعفران افغانستان را حذف کرده است که بدون تردید در صورت صحت مطلب، این اقدام به روند صادرات زعفران از افغانستان به کشور ترکیه رونق می بخشد.

روند توسعه کشت طلای سرخ در افغانستان

افغانستان در سال زراعی 2008 میلادی حدود 500 کیلوگرم زعفران برداشت کرد و درآمد مناسب آن باعث تشویق کشاورزان بویژه در استان «هرات» در شمال غرب افغانستان و در همسایگی ایران به عنوان خاستگاه این گیاه و بزرگترین تولید کننده زعفران شد. متولیان امر کشاورزی در افغانستان از هم آن سال های ابتدایی ترویج کشت زعفران ، آموزش را نیز در دستور کار قرار دادند و با توزیع پیاز زعفران در استان های دیگر به کشت آن رونق دادند و امروز در اغلب استان های افغانستان اراضی زیر کشت آن هست هر چند نتوانسته از مطلوبیت کشت خشخاش به عنوان گیاه پایه تولید موادمخدر بکاهد.

کاهش قیمت، کشاورزان را دوباره به خشخاش متمایل می کند؟

هرچند شماری از کشاورزان افغانستان این روزها از کاهش قیمت زعفران شکایت دارند و می گویند که قیمت زعفران از 75 هزار افغانی در بازارهای داخلی به 35 هزار افغانی رسیده است. با نرخ امروز برابری دلار با افغانی، واحد پول افغانستان، هر 75 هزار افغانی برابر با یک هزار دلار است که کاهش قیمت زعفران می تواند موجب بازگشت کشاورزان به سمت کشت خشخاش شود.

چرا افغان ها مخالف واردات از ایران هستند؟

برخی مقامات افغان گلایه دارند که شماری از بازرگانان افغان با همکاری تجار ایرانی ، بطور قاچاق زعفران را از ایران وارد می کنند و دوباره به کشورهای دیگر صادر می کنند و معتقد هستند که این روند سبب کاهش قیمت زعفران افغانستان در بازار شده است. هر چند دولت افغانستان واردات زعفران را بنا به درخواست وزارت کشاورزی خود ممنوع کرده است اما این روند به صورت قاچاق ادامه دارد. رستمی سخنگوی وزارت کشاورزی افغانستان هفته گذشته گفته بود که با وجود ممنوعیت واردات زعفران این روند به شکل غیر قانونی ادامه دارد. به گفته وی تقاضا برای زعفران در بازار جهانی رو به افزایش است و زعفران افغانستان می ‌تواند درآمد خوبی را برای کشاورزان داشته باشد و وزارت کشاروزی تلاش دارد با تدابیری که برای صادرات زعفران اندیشیده میزان درآمد کشاورزان را بالا نگه دارد اما شرایط همواره به سامان نیست.

وی مدعی است که افراد و شبکه های سود جو که از گسترش صنعت زعفران در افغانستان در هراسند دست به قاچاق این محصول به داخل بازارهای افغانستان می ‌زنند. رستمی گفت که بر اساس برنامه ریزی قرار است 90 درصد زعفران تولیدی افغانستان صادر شود و به اعتقاد او سرازیر شدن زعفران بی ‌کیفیت خارجی به بازارهای داخلی یکی از عوامل کاهش قیمت زعفران می تواند باشد.

نظر متفاوت مسئولان تجاری و کشاورزی افغان درباره بازصادرات محصولات

در آمار صادرات زعفران که وزارت تجارت افغانستان در مهر ماه امسال اعلام کرد ، وزن 15 تن اعلام شد و این در حالی است که میزان تولید این محصول بنا به گزارش وزارت کشاورزی بین 12 تا 13 تن بود. اضافه وزن صادرات زعفران از افغانستان به ورود قاچاق آن نسبت داده می شود و اگر چه مسئولان تجاری اشکالی برای صادرات از محل واردات نمی بینند ، متولیان کشاورزی آن را تضعیف کننده رونق کشت زعفران می داند و خواستار ممانعت از ورود زعفران هستند.

اما بر اساس قانون حاکم بر بازار، این سود است که به حرکت کالا سمت می دهد و اگر تجار افغان در واردات زعفران ایران و صادرات دوباره آن به سایر کشورها سودی را متصور بدانند بدهی است که این مسیر را به اشکالی که تامین کننده سودشان باشد طی می کنند. شاید ایجاد مسیرهای قانونی و مدیریت هوشمندانه مبادلات تجاری ، بهتر از حذف صورت مسئله و اعلام ممنوعیت یک بار واردات زعفران ایران به افغانستان باشد و از این گذر حقوق گمرکی دولت ها تامین می شود و هم فرآیندهای تجاری شفاف خواهد شد.