4 نکته کلیدی در خصوص تصمیم گیری درباره نحوه پاکش؛ میزان تولید نگین، هزینه ها، مشتریان و تفاوت قیمت ها در بازار
یکی از سوالات رایج بین اهالی صنعت زعفران از جمله کشاورزان و ایستگاه داران این است که در سال جدید، گل زعفران را به چه صورتی فرآوری کنند. پیشتر در هر منطقه یک نوع فرآوری رواج داشت؛ مثلا در خراسان جنوبی عمدتا زعفران به صورت دسته فراوری می شد اما با مهاجرت طلای سرخ به نواحی شمالی تر در دهه های اخیر به مرور روش های پوشال و نگین هم جزو روش های فراوری مطرح و مورداستفاده قرار گرفت. طی 2 سال اخیر با افزایش قابل توجه قیمت نگین نسبت به پوشال، علاقه به تولید نگین هم بسیار رشد کرد. به نحوی که در بسیاری از شهرستان ها تولید به صورت نگین گسترش یافت و بسیاری از ایستگاه داران هم، تولید نگین را جایگزین پوشال کردند. اما آیا این روند همچنان موجه است؟ نسبت های قیمتی نگین و پوشال، هزینه های بیشتر تولید نگین و … همچنان تولید نگین را تجویز خواهد کرد. هم اکنون پاسخ این سوال مثبت است اما ممکن است در آینده نزدیک چنین نباشد. توضیحاتی که در ادامه می آید را بخوانید؛
- رشد قابل توجه تولید نگین
آماری در دست نیست اما با توجه اینکه اکثر ایستگاه داران در مشهد هم اکنون نگین تولید میکنند و تعداد آنها بیش از 80 ایستگاه دار عمده ( که ایستگاه های جزئی هم دارند) هست و هر ایستگاه روزانه 1 تا 10 تن گل را فرآوری میکند با در نظر گرفتن 40 روز کاری و روزانه و روزانه 3 تن توسط هر ایستگاه، در سال حدود 90 تن زعفران نگین فقط توسط ایستگاه داران تولید می شود. اگر به همین میزا نیز در خانه ها و توسط کشاورزان تولید شود، حدود نیمی از زعفران تولیدی کشور نگین خواهد بود و مابقی به پوشال و شبه نگین و دسته اختصاص دارد. طبیعتا این امار در سال جدید هم به شدت رشد خواهد کرد.
- پوشال هم مشتری خودش را دارد
امسال و با وجود وضع کساد بازار، در مقطعی قیمت پوشال به شدت رشد کرد هم در بازار و هم بورس. علت ان هم بعد از بررسی های دنیای زعفران مشخص شد. یکی از تجار تعهد تحویل زعفران پوشال داشت اما نمی توانست به راحتی محصول پیدا کند. البته این موضوع مقطعی بود اما می تواند در آینده جدی تر شود.
گفتی است برخی کشورهای اروپایی زعفران پوشال را به دلایل مختلف ترجیح می دهند؛ از جمله اینکه به خاطر داشتن سفیدی، امکاتن تقلب در آن بسیار کمتر است. پوشال بسیار هم شبیه زعفران مانچا است که در اسپانیا تولید می شود و معروف است.
- هزینه های فرآوری
هزینه های فرآوری به صورت نگین از دو موضوع نشات می گیرد؛ اول اینکه معمولا وقت بیشتری می گیرد و دستمزد بالاتری می طلبد (حدود 15 تا 30 درصد بیشتر) و دوم اینکه بخش سفیدی که قیمت اندکی دارد افزایش یافته و از حجم محصول کم می شود. اگر به طور متوسط کل هزینه های فرآوری تولید نگین را 25 درصد بیشتر از پوشال در نظر بگیریم میتوان به این صورت محاسبات مربوطه را انجام داد.
با توجه به سهم 20 درصدی هزینه فرآوری از کل قیمت زعفران، رشد 25 درصدی هزینه های نگین نسبت به پوشال، قیمت تمام شده نگین حدودا 5 درصد بیشتر از پوشال خواهد بود. (تفاوت نگین و پوشال، به صورت عمومی، صرفا در نوع فراوری است و ربطی به نوع گل و … ندارد. البته هر نوع زعفران اعم از پوشال یا نگین انواع مرغوب، ضعیف، قلمدار و … دارد که فعلا محل بحث نیست) .
وضعیت قیمت محصولات در بازار
لذا تولید نگین در حالتی به صرفه است که قیمت آن حداقل 5 درصد بیشتر از پوشال باشد. البته الان اینچنین است. اما در گذشته دورتر فاصله قیمتی در همین محدوده بود و ممکن است در آینده نیز اینچنین شود.
درباره قیمت محصولات در بازار باید به تفاوت های بورس و بازار سنتی هم توجه کرد. در بورس، معمولا نوسانات پوشال زیاد است و گاهی بسیار نزدیک به نگین قیمت می خورد. لذا اگر توان گواهی گردن زعفران پوشال خود در بورس را دارید، بهتر است زعفران را پوشال فرآوری کنید و منتظر نوسانات قیمتی در بورس باشید. لذا اگر مجبور به فروش فوری هستید، شاید بهتر باشد در این رابطه بیشتر تامل کنید. چون ممکن است تا مدتی بازار مطابق میل شما نباشد. ضمنا باید تحلیل ها را بخوانید و بازار بورس را هم رصد کنید.
جمع بندی
امسال همچنان تولید نگین با توجه به فاصله حدودا 15 درصدی قیمت ان با پوشال، به صرفه است اما ممکن است در سال آتی اینچنین نباشد. یک مشتری اصلی محصول نگین کشور چین است که اخیرا مشکلاتی در صادرات به این کشور ایجاد شد و یکی از علل رکود بازار هم بود. ضمن دقت در نکات فوق، رصد این تحولات هم مهم است. فعلا تولید نگین صرفه دارد.
